Op het vreugdevolle feest van Sint Nikolaas, dat het begin inluidt van het naderende kerstfeest, herinnert de Kerk ons eraan dat wij ons altijd moeten verheugen. “Verheugt u altijd! Altijd! Dat is precies wat de apostel Paulus schrijft. En alsof hij bang is verkeerd begrepen te worden, voegt hij eraan toe: “Ik zeg nogmaals, verheug je!” Ik twijfel er niet aan dat sommigen, wanneer zij deze woorden horen, denken dat de apostel Paulus een beetje naïef was of dat hij te enthousiast was op de dag dat hij ze schreef. Dat komt omdat het onmogelijk is om je altijd te verheugen.
Het is onmogelijk, omdat het leven niet altijd vreugdevol is, omdat iets wat in het leven gebeurt ons soms doet huilen, omdat we allemaal vaak nederlagen moeten lijden, gewond moeten zijn, gebroken, diep bedrogen, verward. En daarom verblijden wij ons niet maar zijn wij verdrietig.
Ik ken persoonlijk veel mensen die in droefheid leven in plaats van in vreugde. Ik ken kinderen die vaak verdrietig zijn, die grote verdrietige ogen hebben. En ze hebben redenen om verdrietig te zijn. Niemand begrijpt ze. Ze worden vaak geslagen. Ze hebben geen kleren, speelgoed, voedsel. Ze hebben vooral gebrek aan aandacht en liefde. Ik heb het niet alleen over de miljoenen straatkinderen in ons thuisland maar ook over de jonge mensen die vaak verdrietig zijn. Zij zijn verdrietig omdat het slecht gaat in hun gezin, of omdat het slecht gaat op hun school, of omdat zij in een land wonen waar het lijkt alsof er oorlog is, hoewel het een tijd van vrede lijkt te zijn. Ik ken ouders die verdrietig zijn. Zij worden gekweld door de houding van hun kinderen tegenover hen en de levenswijze die hun kinderen leiden. Ze hebben moeite om de eindjes aan elkaar te knopen en heel vaak lukt dat niet. Ze hebben geen baan of ze hebben een baan waarvoor zij al maanden of jaren niet betaald hebben gekregen.
Ik ken ook ouderen die verdrietig zijn. Ze zijn verdrietig omdat honger hen dwingt te scharrelen. Zij zijn bedroefd omdat zij hun bloed hebben vergoten voor het vaderland op de velden van grote veldslagen en hun hele leven hebben gewerkt zonder zichzelf te sparen, en nu worden de overblijfselen van hun moederland voor hun ogen in stukken gehakt en bespot. Ze zijn verdrietig omdat ze ziek zijn en alleen sterven. En zelfs hun eigen kinderen bezoeken hen niet. Er zijn te weinig redenen voor hen om zich te verheugen.
Waarom roept de Kerk dan iedereen op om zich te allen tijde te verheugen? Zou het kunnen dat zij een goedhartige dromer is die zich wreed vergist en ons uitnodigt tot het onmogelijke? Om deze vraag te beantwoorden, moeten we goed luisteren naar wat de apostel zegt. Hij zegt niet simpelweg “Verheugt u altijd.” Hij zegt: “Verblijdt u altijd in de Heer.” Dat betekent: verheug je, omwille van de Heer Jezus Christus. Verblijdt u altijd, want de Heer Jezus Christus heeft u altijd lief en is altijd bij u.
Als wij deze woorden begrijpen, zal het ons duidelijk worden dat zij niet naïef zijn, maar vol van diepe betekenis. De voortdurende vreugde waartoe de Kerk ons oproept is in de eerste plaats een verborgen vreugde die voortkomt uit ons geloof in God en ons vertrouwen in Hem. Dit is het soort diepe vreugde dat ons laat weten dat God van ons houdt en dat ons leven in Zijn handen is. Van Zijn liefde gaat een straal van vreugde uit, die het diepst van ons hart raakt en die ons nooit verlaat, wat ons ook overkomt.
Verblijdt u altijd, omdat Christus altijd naar u toekomt, omdat Hij uw hand vasthoudt en omdat Hij met u wandelt door uw leven, wat het ook moge zijn. Hij is onze Verlosser, Hij is onze vreugde en in de nacht van Kerstmis zullen wij opnieuw dit goede nieuws uit de hemel horen: “Zie, ik breng u vreugde die aan alle mensen ten deel zal vallen.”
Zoeken wij deze vreugde die alleen God kan geven? Kunnen wij dit goede nieuws ontvangen met een hart vol geloof en kunnen wij leven op een manier die ons hele wezen openstelt voor de vreugde en de vrede die elke geest te boven gaat?
Zelfs degenen die alleen met Kerstmis en Pasen in de kerk verschijnen en doopwater uitdelen, komen naar het feest van Sint Nikolaas. Deze mensen doen me altijd denken aan de menigte die naar de Jordaan trok naar de Voorloper. Ze kennen Christus nog niet. Voor hen is Sint Nikolaas net als de Voorloper. Sommigen hopen van hem in de eerste plaats bevrijding van moeilijkheden te ontvangen, waarvan iedereen er meer dan genoeg heeft. Anderen vragen wat zij moeten doen om verlossing te vinden, om Christus te ontmoeten, om in hun leven de vreugde en vrede te ontdekken die van God komt.
U zult zich herinneren hoe Johannes de Doper zulke mensen antwoordt dat er van hen niets buitengewoons wordt verlangd, dat zij eenvoudig moeten leven, delen met anderen wat zij hebben, hun menselijke plicht tegenover anderen moeten vervullen. “Wie twee kleren heeft, moet ze aan de armen geven, vraag niet meer dan wat u toekomt, doe niemand geweld aan en beledig niemand.” Dat is waar je moet beginnen: met het eenvoudigste en het makkelijkste.
Sint Nikolaas beantwoordt al onze verzoeken met deze woorden. Als wij ze volgen, zal ons bewustzijn beginnen te veranderen en op een dag zal de Heer ons laten weten dat Sint Nikolaas datgene van Hem ontving, waardoor hij een ster van de eerste grootte werd onder de ontelbare menigte van heiligen. Zijn faam staat naast die van de eerste apostel en “de grootste van hen die uit vrouwen geboren zijn.” Hij is echt een Kerst- en Paasheilige. Hij openbaart het mysterie van de Godheid: God werd mens, zodat de mens God kon worden. En deze vreugde wordt aan allen aangeboden.
Vreugde is het sleutelwoord van het Evangelie. De hoogste mysteries van het leven zijn de geboden van gelukzaligheid, onuitsprekelijke vreugde. God zegt niet dat het gemakkelijk kan worden verkregen, in één keer, alleen door te wensen. Hij zegt dat wij door vele beproevingen daarbinnen moeten gaan. Hij zegt: “Verheugt u en weest zeer verblijd, want uw loon is groot in de hemel.” De vergelding zal in het volgende tijdperk zijn, wanneer het einde van alle droefheid zal komen. Maar we moeten deze vreugde hier erkennen, als we geïnspireerd willen worden om een authentiek leven te leiden. Omwille dat wij de weg moeten zien, zijn er feesten en omwille hiervan zijn er vastentijden, omwille hiervan richten wij al onze gebeden tot Sint Nikolaas, omwille hiervan werken wij waartoe de Voorloper oproept.
Meer dan de helft van de orthodoxen in ons vaderland is gedoopt en als allen, zelfs zij die regelmatig naar de kerk gaan, biechten en ter communie gaan, zouden horen wat de Heilige Nicolaas de Wonderdoener ons vandaag aanbiedt, zouden veel van de zorgen van onze kinderen, onze jongeren, onze ouders, onze ouderen over wie wij spreken, worden weggenomen. Er is geen aantal wonderen dat door Sint Nikolaas is verricht, wij hebben er allen in niet geringe mate over gehoord en gelezen en misschien zijn wij zelf meer dan eens overtuigd geweest van de snelle hulp van de Heilige. Maar in werkelijkheid is er maar één wonder, namelijk te weten komen welke rijkdom Sint Nikolaas en wij hebben en ons altijd daarover te verheugen. Want uiteindelijk is het doel van ons leven niet om geen smarten te hebben, maar om de vreugde te vinden waarin alle smarten verdwijnen.
Christenen moeten herkenbaar zijn aan deze vreugde. Als ze deze schat echt gevonden hebben, is het al het andere waard. Het is ons levenswerk. Heb de moed om het op een dag te weten, zodat je, zoals in de gelijkenis van het Evangelie over de schat in de akker, niet aarzelt om alles te verkopen om hem te kopen. Dit is het Koninkrijk van de Hemel, dit is Christus zelf. Hem te vinden is altijd verheugd te zijn, maar op voorwaarde dat ik alles geef om Hem te ontvangen. Ik kan dit geschenk niet krijgen als een plotselinge ongelooflijke meevaller, maar alleen door al het andere te verkopen. Verwerving is onvergelijkbaar met wat dan ook, maar het vereist alles. Het is onmogelijk om beide te willen hebben.
Het feest van Sint Nikolaas roept ons op tot moedige actie, tot een beslissende wending in ons geloof. Als we halfslachtig blijven leven, zal niets werken. Wie een beetje op God vertrouwt en een beetje op zijn portemonnee, zal nooit de vreugde kennen waartoe God ons roept. Niets is triester dan het te vinden en niet de gelegenheid te baat te nemen om het pad te bewandelen waar er altijd alleen maar vreugde is. Wat heeft het voor zin om hem elke dag voor de icoon van Sint Nikolaas te vragen ons alleen in aardse zaken te helpen en niet te zien dat hij voor ons staat in de kledij van een bisschop van de Orthodoxe Kerk – met in zijn hand het Evangelie, dat luidt: “Indien wij in dit leven alleen op Christus vertrouwen, zijn wij ellendiger dan alle mensen.” Terwijl de verrezen Christus aan allen die Hem liefhebben de vurige, eeuwige vreugde van Pasen schenkt – de vreugde die door het Kruis tot de hele wereld kwam.
“Russisch Huis”
